Yorug‘lik orqali hujayra shaklini boshqarish: yangi biomeditsinal imkoniyatlar

Massachusets texnologiya instituti tadqiqotchilari hujayralarning shaklini yorug‘lik ta’sirida o‘zgartirish imkonini beradigan yangi usulni ishlab chiqishdi. Bu usul, dengiz yulduzi hujayralari ustida o‘tkazilgan tajribalarda sinovdan o‘tkazilgan bo‘lib, olimlar hujayralarni qisqarish, cho‘zilish va hatto kvadrat shaklga keltirishga muvaffaq bo‘lishdi. Ushbu tadqiqot natijalari Nature Physics jurnalida e’lon qilindi.

Texnologiyaning asosi va ishlash mexanizmi

Ushbu usulning asosini GEF deb nomlangan maxsus ferment tashkil etadi. U hujayrani qisqarish va harakatlanishga majbur qiluvchi reaksiyalar zanjirini ishga tushiradi. Olimlar mazkur fermentning yorug‘likka sezgir versiyasini ishlab chiqib, uni dengiz yulduzi hujayralariga kiritishdi. Hujayralarning ma’lum joylarini yoritish orqali ularning shaklini o‘zgartirish mumkinligi tasdiqlandi.

Tajribalar yorug‘lik yordamida hujayralar harakatini yuqori aniqlik bilan boshqarish mumkinligini ko‘rsatdi. Masalan, yoritish sxemasiga qarab, olimlar kichik qisqarishlar yoki katta to‘lqinsimon harakatlarni paydo qilishga muvaffaq bo‘lishdi. Shuningdek, yorug‘likni bitta nuqtaga yo‘naltirish orqali hujayrada zanjirli reaksiyalarni ishga tushirish mumkinligi aniqlandi. Bu esa hujayra shaklini qo‘shimcha aralashuvlarsiz o‘zgartirish imkonini yaratadi.

Biomeditsinadagi yangi imkoniyatlar

Ushbu innovatsion usul biomeditsina sohasida yangi imkoniyatlarni ochib beradi. Kelajakda ushbu texnologiya:

Dasturlashtiriladigan hujayralar yaratilishida ishlatilishi mumkin. Masalan, yorug‘lik ta’sirida qisqarib, yaralarni bitishiga yordam beradigan hujayrali «plastirlar» ishlab chiqilishi mumkin.

Dorilarni tashuvchi hujayralar yaratishda qo‘llanilishi mumkin. Bunday hujayralar faqat ma’lum yorug‘lik signali ta’sirida va aniq belgilangan joyda dori moddalarni chiqarishi mumkin.

Kelgusi tadqiqotlar yo‘nalishlari

Olimlar tadqiqotni yanada chuqurlashtirishni va ushbu mexanizmning boshqa hujayralarda, jumladan, inson hujayralarida qanday ishlashini o‘rganishni rejalashtirmoqda. Tadqiqot rahbari Nikta Fahrining so‘zlariga ko‘ra, bu tirik organizmlarning qanday qilib bitta hujayradan shakllanishini yaxshiroq tushunishga yordam beradi. Shuningdek, bu metod regenerativ tibbiyot va to‘qima muhandisligida yangi yondashuvlarni rivojlantirish imkonini taqdim etadi.

Shunday qilib, yorug‘lik yordamida hujayra shaklini boshqarish imkoniyati tibbiyot va biologiya sohalarida katta ilg‘or qadam bo‘lishi mumkin. Bu texnologiya yaqin kelajakda inson salomatligi uchun yangi innovatsion yechimlar taqdim etishi kutilmoqda.